Республиканский семинар

У Баранавічах адбылася выязная калегія Міністэрства адукацыі, прысвечаная стану, праблемам і перспектывам навучання і выхавання дзяцей з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця ў Брэсцкай вобласці. У рабоце калегіі, якая праходзіла пад старшынствам першага намесніка міністра адукацыі Беларусі А.І.Жука, прынялі ўдзел кіраўнікі рэгіянальных аддзелаў і ўпраўленняў адукацыі, рэктары ВНУ, дырэктары ЦКРНіР і інш.

Перад пачаткам пленарнага пасяджэння ўдзельнікі калегіі наведалі Баранавіцкі гарадскі ЦКРНіР, сярэднюю школу № 13 і спецыяльны дзіцячы сад № 45, дзе створаны максімальна камфортныя ўмовы для дзяцей з АПФР і назапашаны эфектыўны вопыт работы з імі.

- У нашай краіне створана эфектыўная сістэма дзяржаўнай падтрымкі і сацыялізацыі дзяцей з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця, якая з’яўляецца адной з лепшых сярод краін СНД, - адзначыў першы намеснік міністра адукацыі А.І.Жук. – У Беларусі робіцца ўсё магчымае, каб дапамагчы “асаблівым” дзецям, якіх у нас амаль 131 тысяча.

Брэстчына была выбрана месцам правядзення выязной калегіі невыпадкова. Сістэма спецыяльнай адукацыі вобласці мае шэраг дасягненняў па розных напрамках дзейнасці.

У сваім выступленні А.І.Жук абазначыў кола праблем, уласцівых для сістэмы спецыяльнай адукацыі ўсіх рэгіёнаў краіны. “Належную якасць вучэбнага працэсу не дазваляюць забяспечыць састарэлая матэрыяльна-тэхнічная база ўстаноў адукацыі, недастатковае безбар’ернае асяроддзе і кадравае забеспячэнне, - заўважыў Аляксандр Іванавіч. – Задача сістэмы спецыяльнай адукацыі – ствараць умовы для самарэалізацыі, сацыялізацыі і прафесійнай падрыхтоўкі “асаблівых” дзяцей”.

- Спецыяльная адукацыя на Брэстчыне пачала развівацца ў пасляваенны час, калі ў 1946 годзе ў Кобрыне была адкрыта першая цэнтральная рэспубліканская школа для дзяцей з расстройствамі слыху і маўлення, - расказаў начальнік упраўлення адукацыі Брэсцкага аблвыканкама М.А.Ціханчук. – Затым сталі адкрывацца школы-інтэрнаты для разумова адсталых дзяцей і дзяцей з затрымкай псіхічнага развіцця. У 1971 годзе ў вобласці з’явіліся школа для сляпых дзяцей і дзяцей з парушэннямі зроку, а таксама першыя спецыяльныя класы выраўновання ў агульнаадукацыйных школах. Сёння сістэма спецыяльнай адукацыі Брэстчыны ўключае ЦКРНіР, спецыяльныя і дапаможныя школы-інтэрнаты, спецыяльныя дашкольныя ўстановы, пункты карэкцыйна-педагагічнай дапамогі, спецыяльныя і інтэграваныя групы ў дашкольных установах і ПТНУ, спецыяльныя і інтэграваныя класы ў школах.

У абласным банку даных дзяцей з АПФР знаходзіцца амаль 15,8 тысячы непаўналетніх. За 5 гадоў колькасць “уліковых” дзяцей павялічылася на 17%.

Па словах М.А.Ціханчука, у вобласці асаблівая ўвага ўдзяляецца ранняму выяўленню “асаблівых” дзяцей. За 5 гадоў іх ахоп карэкцыйна-педагагічнай дапамогай вырас з 85% да 97,5%. Амаль усе ўстановы спецыяльнай адукацыі забяспечаны настаўнікамі-дэфектолагамі з профільнай адукацыяй. Сярод іх толькі 56,5% маюць вышэйшую і першую кваліфікацыйную катэгорыю.

- Стратэгія развіцця сістэмы спецыяльнай адукацыі вобласці скіравана на забеспячэнне даступнасці атрымання адукацыі і карэкцыйна-педагагічнай дапамогі “асаблівым” дзецям па месцы жыхарства, - адзначыў М.А.Ціханчук. – Усе ЦКРНіР забяспечаны транспартам для падвозу дзяцей. Ва ўсіх цэнтрах створаны ўмовы для аказання ранняй комплекснай дапамогі. Амаль усе ЦКРНіР маюць асобныя дыягнастычныя кабінеты, аснашчаныя неабходным інструментарыем.

У навучальных установах вобласці працягваецца работа па стварэнні адаптыўнага адукацыйнага асяроддзя. Добрых вынікаў у гэтым плане дасягнулі ў Брэсце, Баранавічах, Івацэвіцкім, Пінскім, Столінскім, Пружанскім і Жабінкаўскім раёнах.

- Сучасныя сацыяльна-эканамічныя ўмовы прад’яўляюць павышаныя патрабаванні да працоўнай актыўнасці і прафесійнай падрыхтоўкі выпускнікоў усіх устаноў адукацыі, - расказаў М.А.Ціханчук. – Выпускнікі дапаможных школ-інтэрнатаў адчуваюць істотныя цяжкасці ў працаўладкаванні, сацыялізацыі і інтэграцыі ў грамадстве. Для ўдасканалення сістэмы працоўнага навучання і прафесійнай адукацыі дзяцей з АПФР ствараюцца спецыяльныя класы і групы пры ПТНУ, цэнтры прафесійнай і сацыяльнай рэабілітацыі, пераглядаюцца профілі прафесійна-працоўнай падрыхтоўкі з улікам рэгіянальных патрэб.

У дапаможных школах-інтэрнатах прафесійнае самавызначэнне падлеткаў з інтэлектуальнай недастатковасцю ажыццяўляецца праз класы паглыбленай сацыяльнай і прафесійнай падрыхтоўкі. Значных поспехаў у арганізацыі гэтай работы дасягнуў педкалектыў Малоткавіцкай дапаможнай школы-інтэрната. У класах, адкрытых у 2005 годзе, дзеці атрымліваюць веды, навыкі і ўменні па прафесіях “Тынкоўшчык, маляр”, “Швачка” і “Сельскагаспадарчая праца” са спецыялізацыяй “Агароднік”. Затым выпускнікі працягваюць навучанне ў ПТНУ. Дзякуючы такім класам, вучні набываюць навыкі зносін у працоўных калектывах і арганізацыі рабочага месца. Гэта садзейнічае хуткай адаптацыі да самастойнага жыцця. Акрамя таго, поспех залежыць ад удалай рэалізацыі мадэлі “школа-інтэрнат – ПТНУ – вытворчае прадпрыемства – бацькі вучняў”. Радуе, што колькасць “асаблівых” выпускнікоў, якія паступаюць у ПТНУ, з кожным годам павялічваецца.

Сёння навучаннем дзяцей з АПФР у вобласці займаюцца 8 ПТНУ і цэнтр прафесійнай і сацыяльнай рэабілітацыі асоб з АПФР і інвалідаў, створаны на базе Івацэвіцкага дзяржаўнага прафесійнага ліцэя сельскагаспадарчай вытворчасці. Навучанне вядзецца ў спецыяльных (12-15 чалавек) і інтэграваных (да 20 чалавек) групах. Падрыхтоўка ажыццяўляецца па такіх прафесіях, як “Садавод; агароднік; швачка”, “Муляр; слесар па рамонце сельскагаспадарчых машын і абсталявання”, “Тынкоўшчык; маляр”, “Муляр; бетоншчык”, “Агароднік; садавод; тынкоўшчык; маляр” і “Зборшчык абутку; швачка”. Важнай умовай сацыялізацыі з’яўляецца патранат асоб з АПФР на працягу двух гадоў пасля атрымання адукацыі. Адміністрацыя ПТНУ займаецца працаўладкаваннем “асаблівых” выпускнікоў.

На жаль, як адзначыў М.А.Ціханчук, некаторыя кіраўнікі прадпрыемстваў і арганізацый не жадаюць працаўладкоўваць асоб з АПФР, нягледзячы на наяўнасць вакансій. Гэта звязана з тым, што кіраўнікі не разумеюць асаблівасцей паводзін гэтай катэгорыі людзей. Недастатковы самакантроль, унушальнасць, слабая воля і іншыя асаблівасці іх характару прыводзяць да канфліктаў, непаразуменняў, у выніку чаго некаторыя страчваюць работу.

Важнае месца ў рабоце з дзецьмі з АПФР займае іх сацыялізацыя, уключэнне ў сацыяльна значную дзейнасць. Ва ўсіх установах адукацыі, якія наведваюць “асаблівыя” вучні, вялікая ўвага ўдзяляецца псіхолага-педагагічнаму суправаджэнню. Дзецям прапаноўваецца шырокі выбар аб’яднанняў па інтарэсах, спартыўных секцый, творчых і фізкультурна-аздараўленчых мерапрыемстваў.

У вобласці ўдзяляецца належная ўвага рабоце з бацькамі, якія выхоўваюць дзяцей з цяжкімі і множнымі парушэннямі. Ва ўсіх ЦКРНіР створаны бацькоўскія клубы. Штогод сярод іх праводзіцца абласны конкурс.

Малоткавіцкая дапаможная школа-інтэрнат ўдзельнічала ў рэспубліканскім эксперыментальным праекце па арганізацыі самастойнага пражывання выхаванцаў. Сістэма работы была ўкаранёна ў дзейнасць Бучамлянскай і Антопальскай дапаможных школ-інтэрнатаў. З мінулага года на базе Малоткавіцкай дапаможнай школы-інтэрната ажыццяўляецца рэспубліканскі эксперымент па апрабацыі мадэлі рэсурснага цэнтра ва ўстановах спецыяльнай адукацыі. Работа цэнтра павінна садзейнічаць узаемадзеянню школы-інтэрната, агульнаадукацыйных школ, раённых ЦКРНіР і ПТНУ, шырокаму распаўсюджванню і ўкараненню перадавога вопыту ў адукацыйны працэс, пашырэнню сферы паслуг дадатковай адукацыі для дзяцей з АПФР.

- Для павышэння якасці спецыяльнай адукацыі плануецца пашырыць сетку яе структур, дзякуючы чаму амаль усе дзеці з АПФР будуць ахоплены неабходнай дапамогай. У планах – 100-працэнтнае ўкамплектаванне ўстаноў спецыяльнай адукацыі настаўнікамі-дэфектолагамі, павелічэнне колькасці педагогаў з вышэйшай і першай кваліфікацыйнай катэгорыяй да 70%, стварэнне шэрагу апорных школ для дзяцей з парушэннямі апорна-рухальнага апарату ў Брэсце і Пінску, - падагульніў М.А.Ціханчук.

- У Беларусі вядзецца ўлік дзяцей з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця, каля 60% з іх – гэта дзеці з лёгкімі парушэннямі ў развіцці, якім неабходна карэкцыйна-педагагічная дапамога, - расказала начальнік упраўлення спецыяльнай адукацыі галіновага міністэрства А.М.Змушко. – У краіне дзейнічаюць 49 спецыяльных дашкольных устаноў, 62 спецыяльныя і дапаможныя школы і 143 ЦКРНіР. Вялікая ўвага ўдзяляецца аказанню ранняй комплекснай дапамогі, стварэнню рэсурсных цэнтраў і патранату выпускнікоў.

На жаль, па-ранейшаму ў многіх ЦКРНіР адсутнічаюць спецыяльныя кабінеты для работы псіхолага-медыка-педагагічных камісій, дзейнасць якіх таксама выклікае шмат нараканняў. Трэба прызнаць, што не ўсе педагогі гатовы працаваць з “асаблівымі” дзецьмі. Ва ўстановах адукацыі адсутнічае адаптыўнае асяроддзе. Забеспячэнне адукацыйнага працэсу неабходнымі праграмна-апаратнымі матэрыяламі знаходзіцца на нізкім узроўні.

Дзяржаўная праграма развіцця спецыяльнай адукацыі ў Беларусі на 2012-2016 гады прадугледжвае павышэнне яе якасці і даступнасці для асоб з АПФР. Адна з першачарговых задач – пераход да інклюзіўнай адукацыі.

Начальнік аддзела адукацыі Ляхавіцкага райвыканкама С.І.Юрлевіч азнаёміла ўдзельнікаў калегіі з рэгіянальнай мадэллю сістэмы спецыяльнай адукацыі рэгіёна. Па словах Святланы Іванаўны, у раёне створана даволі развітая сетка адукацыйных структур, якія максімальна ахопліваюць спецыяльнай адукацыяй і карэкцыйнай дапамогай тых, хто мае ў гэтым патрэбу.

У раённым банку даных знаходзіцца 509 дзяцей з АПФР. Амаль усе з іх ахоплены неабходнай дапамогай. Дзякуючы ранняму выяўленню і аказанню якаснай карэкцыйна-педагагічнай дапамогі дашкольнікам, зніжаецца колькасць школьнікаў, якім патрэбна спецыяльная адукацыя.

Каардынатарам работы ў сферы спецыяльнай адукацыі выступае раённы ЦКРНіР, які цесна супрацоўнічае з установамі аховы здароўя, тэрытарыяльным цэнтрам сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва, ІСН і праваслаўнай царквой. У цэнтры працуе псіхолага-медыка-педагагічная камісія, вядзецца адукацыйны працэс для дзяцей з цяжкімі і множнымі парушэннямі, дзейнічаюць метадычныя аб’яднанні настаўнікаў-дэфектолагаў і настаўнікаў інтэграваных класаў, ажыццяўляюцца кансультацыі педагогаў і бацькоў. У сваёй рабоце супрацоўнікі ЦКРНіР выкарыстоўваюць сучасныя педагагічныя тэхналогіі: казкатэрапія, альтэрнатыўная і падтрымліваючая камунікацыі і тэхналогія PORTAGE. Акрамя таго, “асаблівыя” дзеці актыўна ўключаюцца ў разнастайныя віды сумеснай дзейнасці са здаровымі равеснікамі, што садзейнічае паспяховай сацыялізацыі.

С.І.Юрлевіч расказала, што спецыялісты ЦКРНіР праводзяць вялікую работу па прафарыентацыі дзяцей з АПФР. Амаль 91% выпускнікоў школ і цэнтра ўладкаваны ў жыцці.

У ЦКРНіР дзейнічае бацькоўскі клуб “Міласэрнасць”, укараняецца новая тэхналогія работы з бацькамі – форум-тэатр. Важнае месца ў дзейнасці цэнтра займае ўзаемадзеянне з валанцёрамі клуба Беларускай асацыяцыі ЮНЕСКА “Заранка”. Школьнікі займаюцца з дзецьмі-інвалідамі сумеснай працоўнай, бытавой, мастацкай і аздараўленча-спартыўнай дзейнасцю.

Сярод праблем – кадравае забеспячэнне настаўнікамі-дэфектолагамі сельскіх школ. У раёне працуюць 25 такіх педагогаў. 32% з іх маюць вышэйшую і першую кваліфікацыйную катэгорыю. Неабходнымі кадрамі рэгіён забяспечаны толькі на 86%. Па-ранейшаму актуальнай застаецца і праблема, звязаная з адкрыццём сельскіх пунктаў карэкцыйна-педагагічнай дапамогі. Для ўдасканалення сістэмы спецыяльнай адукацыі раёна і павышэння яе якасці неабходна больш актыўна ўкараняць сучасныя ІКТ, а таксама праводзіць аптымізацыю сеткі ўстаноў спецыяльнай адукацыі шляхам змяншэння класаў няпоўнай напаўняльнасці.

- Добрая спецыяльная адукацыя – не тая, што забяспечвае набыццё ведаў аб навакольным свеце, а тая, што дапамагае паспяхова працаваць і быць запатрабаваным у жыцці, - упэўнены дырэктар Малоткавіцкай дапаможнай школы-інтэрната Пінскага раёна В.Р.Ізотаў. – Жыццё нашых выхаванцаў напоўнена рознымі справамі, якія ўлічваюць асаблівасці развіцця кожнага дзіцяці. Ва ўстанове адпрацавана сістэма суправаджэння дзяцей з моманту прыходу ў школу і да яе заканчэння. Вопыт паказаў, што ў дапаможнай школе няма сацыяльна неперспектыўных дзяцей, усіх дзяцей можна навучыць, усім гарантавана педагагічная дапамога і падтрымка.

Асаблівай увагі патрабуе сацыяльна-бытавая арыентацыя дзяцей з АПФР. Выпускнікі даволі складана пераходзяць да самастойнага жыцця. Часам яны ўвогуле не валодаюць многімі ўменнямі і навыкамі, якія спатрэбяцца ў будучыні (якія пакупкі варта рабіць у першую чаргу, як зняць паказанні лічыльнікаў уліку бытавых паслуг, як карыстацца дамашнімі бытавымі прыборамі, як утрымліваць сваё жыллё ў належным санітарным стане). Для вырашэння гэтай праблемы ў школе-інтэрнаце абсталяваны для старшакласнікаў два памяшканні накшталт дамашніх, створаны сучасны кабінет санітарна-бытавога абслугоўвання з наборам неабходнага абсталявання, уладкаваны блок для самастойнага пражывання. Гэта фарміруе ў свядомасці дзяцей узоры для пераймання.

Па словах В.Р.Ізотава, адным з важнейшых складнікаў дзейнасці ўстановы з’яўляецца карэкцыйная работа, якая ажыццяўляецца разам з ЦКРНіР. Трывала ўвайшлі ў сістэму спецыяльнай адукацыі інфармацыйна-камунікацыйныя тэхналогіі. У дапаможнай школе назапашаны цікавы вопыт выкарыстання камп’ютарных праграм на ўроках швейнай і сталярна-цяслярнай справы пры вырабе лякал швейных вырабаў і праектаванні нескладаных узораў мэблі.

Асаблівае месца ў карэкцыйна-выхаваўчай рабоце займае фізічная падрыхтоўка дзяцей з інтэлектуальнай недастатковасцю. Фізічныя практыкаванні выступаюць у ролі актывізатараў развіцця ўспрымання, увагі, мыслення і памяці. Шмат увагі ў школе-інтэрнаце ўдзяляецца адаптыўнай фізкультуры. Для гэтага створаны спецыяльны кабінет з неабходным карэкцыйным абсталяваннем, якое дазваляе шырэй выкарыстоўваць фізічныя практыкаванні ў сацыяльнай рэабілітацыі інвалідаў.

Для эфектыўнага вырашэння задач спецыяльнай адукацыі і прафесійнай падрыхтоўкі на базе ўстановы створаны рэсурсны цэнтр, закліканы зняць праблему недахопу спецыялістаў-дэфектолагаў, а таксама пашырыць і ўкараніць перадавы вопыт у адукацыйны працэс.

- Працоўнае і прафесійнае навучанне – адзін з эфектыўных сродкаў карэкцыі парушэнняў развіцця дзяцей і падрыхтоўкі іх да самастойнага жыцця, сацыяльнай адаптацыі і ўключэння ў сацыяльна-вытворчыя адносіны, - адзначыў В.Р.Ізотаў. – З 2005 года ў школе працуюць класы паглыбленай сацыяльнай і прафесійнай падрыхтоўкі. Для іх створана добрая матэрыяльна-тэхнічная база: дзве майстэрні тынкоўшчыцка-малярнай справы, прышкольны доследны ўчастак, цяпліца, сад на 450 саджанцаў, 15 пчоласем’яў і дзве швейныя майстэрні. У выпускнікоў, якія навучаліся ў такіх класах, лепш сфарміравана станоўчае стаўленне да працы, а інтарэс да практычнай працоўнай дзейнасці з’яўляецца ўстойлівым. Яны набываюць навыкі зносін у працоўных калектывах, умеюць арганізаваць рабочае месца.

Сёння ў школе-інтэрнаце дзейнічаюць класы па падрыхтоўцы агароднікаў-садаводаў, пчалаводаў-жывёлаводаў, рабочых па комплексным абслугоўванні будынкаў і дворнікаў. Гэта дазваляе падрыхтаваць выпускнікоў да работы як у гарадской, так і ў сельскай мясцовасці. Адметна, што матэрыяльна-тэхнічная база школы-інтэрната адкрывае магчымасці для падрыхтоўкі і вучням інтэграваных класаў іншых школ вобласці. У дапаможнай школе маюцца праграмы навучання па такіх прафесіях, як “Агародніцтва”, “Садаводства”, “Пчалаводства”, “Жывёлагадоўля”, “Санітарка”, “Рабочы зялёнага будаўніцтва”, “Прыбіральшчык памяшканняў”, “Прыбіральшчык тэрыторый”, “Рабочы па ўтрыманні домаўладанняў”, “Рамонт абутку” і “Памочнік выхавальніка”.

- Выпускнікі з інтэлектуальнай недастатковасцю, як правіла, не могуць самастойна выбраць прафесію, - заўважыў В.Р.Ізотаў. – Таму для падрыхтоўкі да будучай прафесіі была распрацавана праграма дапамогі прафесійнага самавызначэння вучняў з інтэлектуальнай недастатковасцю “Цяжкі выбар”.

Дэкан факультэта спецыяльнай адукацыі БДПУ імя Максіма Танка С.Я.Гайдукевіч засяродзіла ўвагу на праблемах падрыхтоўкі спецыялістаў для сістэмы спецадукацыі. Святлана Яўгенаўна ўпэўнена, што прафесійная падрыхтоўка спецыялістаў павінна весціся на апераджэнне. Сярод асноўных праблем – забеспячэнне кадрамі сельскіх устаноў адукацыі. Каб вырашыць гэтую праблему, неабходна мэтавая падрыхтоўка спецыялістаў.

У нашай краіне кадры для сістэмы спецыяльнай адукацыі рыхтуюць 5 ВНУ. Штогод БДПУ імя Максіма Танка выпускае звыш 400 спецыялістаў адпаведнага профілю. Акрамя таго, універсітэт займаецца і перападрыхтоўкай педагогаў. Актуальным пытаннем застаецца падрыхтоўка вышэйшых навуковых кадраў для сістэмы спецадукацыі.

У Івацэвіцкім дзяржаўным прафесійным ліцэі сельскагаспадарчай вытворчасці, як расказаў яго дырэктар М.Я.Дымовіч, навучанне дзяцей з АПФР вядзецца з 1993 года. Назапашаны вопыт работы дазволіў адкрыць на базе ўстановы ў 2008 годзе цэнтр прафесійнай і сацыяльнай рэабілітацыі для навучання асоб з АПФР і інвалідаў. Сёння ў цэнтры вучацца 104 чалавекі, якія авалодваюць прафесіямі агародніка, садавода, швачкі, слесара па рамонце сельскагаспадарчай тэхнікі і абсталявання, тынкоўшчыка, маляра, аператара жывёлагадоўчых комплексаў і механізаваных ферм. Дзякуючы інтэграваным спецыяльнасцям, выпускнікі лягчэй працаўладкоўваюцца.

Выкладчыкі, якія маюць вялікі стаж работы з “асаблівымі” дзецьмі, будуюць вучэбны працэс у адпаведнасці з іх індывідуальнымі магчымасцямі развіцця, імкнуцца не дапускаць перагрузак. Педагогі неаднаразова тлумачаць вучэбны матэрыял са шматразовым яго паказам, складаюць алгарытмы сумеснай дзейнасці з вучнямі, прапаноўваюць трэніровачныя практыкаванні ў парах і малых групах, выкарыстоўваюць мультымедыйныя сродкі навучання і інш. Тым не менш, як заўважыў М.Я.Дымовіч, прафесійная падрыхтоўка дзяцей з АПФР мае шэраг цяжкасцей, паколькі сёння не распрацаваны вучэбныя праграмы для атрымання прафесійна-тэхнічнай адукацыі на базе спецыяльнай. Улічваючы гэта, педагогі адаптуюць вучэбныя праграмы прафесійнага кампанента для навучання дзяцей з АПФР.

Пэўныя цяжкасці ў “асаблівых” дзяцей выяўляюцца на вытворчай практыцы, падчас працаўладкавання і патранату выпускнікоў. Працуючы ў інтэнсіўным рэжыме з іншымі рабочымі, яны не заўсёды спраўляюцца з пастаўленымі перад імі задачамі – пачынаюць нервавацца і, калі побач не аказваецца ўважлівага настаўніка, кідаюць работу. Летась з 41 выпускніка цэнтра былі працаўладкаваны 38 (астатнія атрымалі даведкі аб вольным працаўладкаванні па ўважлівых прычынах).

Сяргей ГРЫШКЕВІЧ.

Программа республиканского семинара по трудовому обучению ☛скачать☚

На Брэстчыне прайшоў двухдзённы рэспубліканскі семінар, прысвечаны развіццю пазнавальнага інтарэсу і творчых здольнасцей вучняў праз рэалізацыю варыятыўнай часткі праграмы па працоўным навучанні. У мерапрыемстве ўдзельнічалі метадысты ІРА, аддзелаў адукацыі і настаўнікі працоўнага навучання.

- Мэта семінара – абмеркаваць найбольш актуальныя праблемы, звязаныя з выкладаннем працоўнага навучання, а таксама азнаёміцца з вопытам работы настаўнікаў-прадметнікаў Брэстчыны ў развіцці пазнавальных інтарэсаў і творчых здольнасцей школьнікаў, - расказаў кансультант упраўлення агульнай сярэдняй адукацыі Міністэрства адукацыі Беларусі У.М.Паддубскі.

Першы дзень семінара пачаўся з наведвання брэсцкай сярэдняй школы № 8 імя Героя Беларусі У.М.Карвата, дзе была арганізавана выстава, прысвечаная рэалізацыі практычнай накіраванасці варыятыўнай часткі праграмы па працоўным навучанні праз дыферэнцаваны падыход да арганізацыі адукацыйнага працэсу. Выстава ўключала тэматычныя пляцоўкі “Творчасць у імя дзіцяці”, “Творчы праект: ад ідэі да ўвасаблення”, “Ад класа-аўдыторыі – да класа-майстэрні”, “Творчасць юных: ад рамяства да прафесіяналізму і мастацтва”, “Крокі ў навуку з першага класа” і “Школа-крама”.

Адкрываючы семінар, начальнік упраўлення адукацыі Брэсцкага аблвыканкама М.А.Ціханчук адзначыў, што вучні вобласці заўсёды паказваюць добрыя вынікі на рэспубліканскай алімпіядзе па працоўным навучанні. Гэта, на думку Міхаіла Андрэевіча, яскрава сведчыць пра належную арганізацыю адукацыйнага працэсу ў школах. У навучальных установах абнаўляецца матэрыяльна-тэхнічная база кабінетаў абслуговай працы. Вучэбна-вытворчыя камбінаты актыўна займаюцца развіццём платных адукацыйных паслуг.

Для ўдзельнікаў семінара былі арганізаваны творчыя майстэрні настаўнікаў абслуговай і тэхнічнай працы. Педагогі правялі тэматычныя майстар-класы: “Канструяванне вырабаў са скуры” (А.В.Стасюк з Замшанскага дзіцячага сада – базавай школы Маларыцкага раёна), “Цуды з тканіны сваімі рукамі” (А.С.Завадская з брэсцкай сярэдняй школы № 18), “Пляценне саломкай” (Ю.В.Піваварава з Кобрынскага раённага цэнтра дзіцячай творчасці), “Упрыгажэнне інтэр’ера” (А.Д.Плісюк з Брэсцкага абласнога ІРА), “Бабулін кошык” (У.Ф.Журко з Равяціцкай сярэдняй школы Бярозаўскага раёна), “З адходаў – даходы” (У.Я.Свідуновіч з Ланской сярэдняй школы Маларыцкага раёна) і “Папяровая краіна” (Э.П.Валасевіч з пружанскай сярэдняй школы № 3).

У Дамачаўскай сярэдняй школе Брэсцкага раёна ўдзельнікі семінара азнаёміліся з выставай, прысвечанай развіццю творчых здольнасцей вучняў у працэсе асваення народнай дэкаратыўна-прыкладной творчасці праз рэалізацыю варыятыўнай часткі праграмы. Г.Я.Кулагіна з жабінкаўскай сярэдняй школы № 3 правяла адкрыты ўрок, а А.А.Сенькавец з Астрамечаўскай сярэдняй школы Брэсцкага раёна расказаў пра дзейнасць бондарнай майстэрні “Бачар”.

У Тамашоўскай сярэдняй школе Брэсцкага раёна ўдзельнікі семінара наведалі творчыя і педагагічныя майстэрні, праведзеныя Н.М.Шарапавай і А.І.Палешчуком.

Пленарнае пасяджэнне семінара прайшло ў другі дзень на базе Брэсцкага абласнога ліцэя імя П.М.Машэрава. У сваім выступленні метадыст Нацыянальнага інстытута адукацыі Л.М.Яворская засяродзіла ўвагу на тэарэтычных аспектах развіцця пазнавальнага інтарэсу дзяцей на ўроках працоўнага навучання. Настаўніца працоўнага навучання віцебскай сярэдняй школы № 10 Ж.С.Гардзюк адзначыла, што павелічэнне колькасці тэарэтычнага матэрыялу і скарачэнне практычнай часткі ў вучэбнай праграме не дазваляюць эфектыўна рашаць адукацыйныя задачы. На думку педагога, вялікую ўвагу ў рабоце варта ўдзяляць творчай дзейнасці школьнікаў.

Настаўніца працоўнага навучання гомельскай гімназіі № 46 імя Блеза Паскаля А.А.Тарасенка лічыць, што ўрочная і пазакласная дзейнасць павінны быць цесна ўзаемазвязаны. Гэта добра развівае творчыя здольнасці дзяцей. У сваёй дзейнасці педагог выкарыстоўвае калектыўныя формы работы. Працоўнае навучанне абапіраецца на рэгіянальныя асаблівасці. На рахунку гімназістаў – шмат творчых праектаў. У навучальнай установе створаны банк гэтых работ.

Асаблівасцю работы А.А.Тарасенка з’яўляецца тое, што пасля вывучэння шэрагу тэм настаўніца праводзіць міні-конкурсы творчых работ (“Юны мадэльер”, “Горад майстроў”, “Дэкаратыўны матылёк”). Дзякуючы разнастайнай працоўнай дзейнасці, назіраецца ўстойлівы інтарэс дзяцей да прадмета.

Метадыст раённага вучэбна-метадычнага кабінета ўпраўлення адукацыі Слонімскага райвыканкама Н.М.Фідрык расказала, што развіццю творчага патэнцыялу школьнікаў добра садзейнічаюць сродкі варыятыўнай часткі праграмы, у прыватнасці вышыўка, вязанне кручком і спіцамі. Вопыт работы педагогаў Слонімшчыны актыўна распаўсюджваецца праз майстар-класы. У раёне створана школа таленавітых школьнікаў. Вялікая ўвага ў дзейнасці настаўнікаў ўдзяляецца міжпрадметным сувязям.

Настаўнік працоўнага навучання Грозаўскай сярэдняй школы Капыльскага раёна І.В.Дубіна падзяліўся цікавым вопытам па выкарыстанні камп’ютарных тэхналогій на ўроку тэхнічнай працы пры вывучэнні раздзела “Аўтамадэліраванне” ў 6 класе.

Пры падрыхтоўцы да ўрокаў настаўніца працоўнага навучання магілёўскай сярэдняй школы № 11 Ж.К.Якуцік улічвае не толькі ўласныя здольнасці, але і зацікаўленні дзяцей, з якімі займаецца вышыўкай, вязаннем кручком і аплікацыяй. У сваёй рабоце педагог звяртаецца да дыферэнцаванага навучання, а таксама выкарыстоўвае метад праектаў. Для школьнікаў распрацаваны спецыяльныя памяткі, якія аблягчаюць выбар пэўнага віду дзейнасці.

А вось настаўнік працоўнага навучання баранавіцкай сярэдняй школы № 19 А.Ф.Скрыфук вялікую ўвагу ўдзяляе самастойнай рабоце творчых вучняў. Усе ўрокі педагога грунтуюцца на прадметна-практычнай дзейнасці.

Метадыст раённага вучэбна-метадычнага кабінета аддзела адукацыі Івацэвіцкага райвыканкама, настаўніца працоўнага навучання івацэвіцкай сярэдняй школы № 3 Н.Я.Дзяркач упэўнена, што ў развіцці творчых здольнасцей вучняў вялікую ролю адыгрывае асабісты прыклад педагога. Наталія Яўгенаўна займаецца з дзецьмі вышыўкай і бісерапляценнем, дапамагае асвоіць сваім выхаванцам абрэзкавую тэхніку. Значную ўвагу педагог удзяляе афармленню і абсталяванню майстэрні.

Н.Я.Дзяркач выкарыстоўвае розныя педагагічныя тэхналогіі – модульную тэхналогію, тэхналогію рознаўзроўневага навучання, ІКТ, тэхналогію праектаў і тэхналогію садружнасці. Настаўніца прымяняе нетрадыцыйныя формы кантролю вучэбнай дзейнасці: крыжаванкі, віктарыны, рэбусы, загадкі, прымаўкі, конкурсы, алімпіяды, гульні, абароны творчых праектаў і тэсты. Акрамя таго, Н.Я.Дзяркач праводзіць інтэграваныя заняткі разам з настаўнікамі філалогіі, матэматыкі, чарчэння і малявання, а таксама актыўна далучае школьнікаў да гульнёвай і даследчай дзейнасці. У выніку сістэмнай работы штогод выхаванцы педагога перамагаюць у раённых і абласных прадметных алімпіядах, удзельнічаюць у навукова-практычных канферэнцыях і выставах, задзейнічаны ў працоўных звёнах.

Сяргей ГРЫШКЕВІЧ.