Дапамагчы ў прафесійным самавызначэнні

У праекце, які рэалізоўваўся на працягу 2015 – 2017 гадоў, удзельнічалі 10 настаўнікаў-прадметнікаў, 10 адзінаццацікласнікаў і педагог-псіхолаг. У цэнтры ўвагі педагогаў былі розныя тэмы даследаванняў: “Рэалізацыя на ўроках рускай мовы і літаратуры магчымасцей работы з адоранымі і высокаматываванымі вучнямі”, “Аб’екты культурна-гістарычнай спадчыны Баранавіч і Баранавіцкага раёна як асяроддзе будучай працоўнай дзейнасці выпускнікоў школы, арыентаваных на спецыяльнасці гуманітарнага профілю”, “Тэкст на ўроках беларускай мовы як дыдактычны сродак фарміравання ў вучняў добрасумленных адносін да працы”, “Шляхі і спосабы падрыхтоўкі вучняў да іншамоўных зносін, міжнародных гандлёва-эканамічных і культурных кантактаў, магчымых у іх будучай прафесійнай дзейнасці”, “Вучэбныя заняткі па абслуговай працы і іх значэнне ў выхаванні чалавека-працаўніка і грамадзяніна”, “Фарміраванне на ўроках біялогіі культуры здароўя вучняў як элементу іх будучай прафесійнай культуры”, “Геаграфія прамысловых і сельскагаспадарчых аб’ектаў Брэстчыны і яе значэнне ва ўсвядомленым выбары вучнямі будучай прафесіі” і інш.

- Пры рэалізацыі праекта перад калектывам стаяў шэраг задач: распрацаваць арганізацыйна-кіраўніцкую мадэль суправаджэння высокаматываваных вучняў з мэтай іх арыентацыі на спецыяльнасці, запатрабаваныя сучасным развіццём рэгіёна; скласці маршруты прафесійнага самавызначэння вучняў, якія адпавядалі б іх запытам і патрэбам рынку працы; распрацаваць мадэль сацыяльна- і псіхолага-педагагічнага суправаджэння працэсу; арганізаваць сістэму семінараў і практыкумаў па ўдасканаленні прафесійнага майстэрства настаўнікаў-удзельнікаў інавацыйнага праекта, - расказвае В.У.Пшанічная. – За час рэалізацыі праекта істотна пашырылася кола прафесійных кантактаў педагогаў з АПА, абласнымі ІРА, БНТУ і БарДУ, павысіўся ўзровень кампетэнтнаснай культуры настаўнікаў, адбыліся тэарэтычныя і практычныя семінары (“Інавацыйная дасведчанасць настаўніка-даследчыка”, “Арганізацыя эфектыўнага выкарыстання гадзін факультатыўных заняткаў для задавальнення запытаў вучняў”, “Алгарытм напісання навуковага артыкула”). Для бацькоў і выпускнікоў праводзіліся лекторыі (“Дапамога сям’і ў прафарыентацыі дзіцяці”, “Прафесіі і псіхалагічныя тыпы чалавека”, “Як выявіць схільнасць да пэўнай прафесіі”) і прафарыентацыйныя экскурсіі ва ўстановы адукацыі горада.

Рэалізацыя праекта пачалася з правядзення педагогам-псіхолагам анкетавання старшакласнікаў на тэму “Мой прафесійны выбар”. Затым настаўнікі-інаватары сфарміравалі групы вучняў-удзельнікаў праекта. Далейшы прафесійны выбар выпускнікоў стаў вынікам работы ў гэтых групах. Так, кіраўнік групы “Прафарыенцір” А.В.Мяцельская дапамагала дзецям асвоіць метад рашэння нестандартных задач, якія дапамогуць ім у наступнай вучобе па фізіка-матэматычным ці эканамічным профілях. У выніку 4 выпускнікоў сталі студэнтамі УВА па гэтых профілях, прычым на бюджэтнай форме навучання. Акрамя таго, работа ў групах станоўча паўплывала на вынікі ўдзелу школьнікаў у гарадскіх і абласных прадметных алімпіядах, навукова-практычных канферэнцыях рознага ўзроўню.

- У рамках праекта намаганнямі вучаніцы і настаўніцы была выканана даволі цікавая работа “Дзейнасць школьнага мемарыяльнага музея імя Героя Савецкага Саюза І.К.Кабушкіна па ўвекавечанні памяці героя, як сродак далучэння да грамадска карыснай калектыўнай дзейнасці”, - гаворыць В.У.Пшанічная. – Справа ў тым, што школьны музей з’яўляецца базай правядзення прафарыентацыйнай работы па метадзе Фукуяма-спроб. Аб’яднаўшы патэнцыял музейнай педагогікі і методыку правядзення прафарыентацыйных спроб, прапанаваную прафесарам Фукуяма, настаўнікі-інаватары В.В.Патоцкая і В.У.Сачыловіч стварылі ўласны арыгінальны праект прафарыентацыі школьнікаў. Мэта праекта – фарміраванне каштоўнасных арыентацый, паводзінскіх норм і спецыяльных ведаў аб прафесіі метадам прафарыентацыйных спроб, якія садзейнічаюць пагружэнню ў будучую спецыяльнасць, вывучэнню патрэб соцыуму, саміх сябе і сваіх магчымасцей. Прафесійная спроба – гэта своеасаблівая мадэль канкрэтнай прафесіі. Падчас работы ўдзельнікі збіраюць звесткі аб пэўнай прафесіі і УВА, дзе яе можна набыць, і патрабаваннях, якія прад’яўляюцца ў гэтай прафесійнай дзейнасці. Каб выявіць свае магчымасці, вучні аналізавалі ўласныя ўменні, навыкі, характар і прафесійныя здольнасці. Перавагі гэтага метаду заключаюцца ў тым, што пры яго выкарыстанні адначасова задзейнічаны 3 важнейшыя кампаненты сацыяльна-псіхалагічнай кампетэнцыі асобы: тэхналагічны, сітуацыйны і функцыянальны. Школьнікі спрабавалі сябе ў ролі журналістаў, сацыёлагаў, экскурсаводаў, музейных работнікаў, настаўнікаў, менеджараў у сферы турызму і г.д. 4 з 5 удзельнікаў гэтай групы выбралі пасля заканчэння школы спецыяльнасці, якія “прымяралі” падчас удзелу ў спробах. А ўвогуле, усе ўдзельнікі праекта паступілі ва УВА.

В.У.Пшанічная лічыць, што падчас рэалізацыі праекта педагогам удалося стварыць у школе спецыяльнае развіццёвае асяроддзе, якое дазволіла дзецям паспяхова рухацца да будучай прафесійнай дзейнасці. Але на гэтым калектыў спыняцца не збіраецца. Школа плануе ўдзельнічаць у новым інавацыйным праекце.

Сяргей ГРЫШКЕВІЧ.